تــرخــیــص کــالا از گــمــرک
ترخیص کالا از گمرک، اولین قدم ورود قانونی کالا به کشور
ترخیص کالا از گمرک یکی از مهم‌ترین مراحل واردات و صادرات است که بدون آن، هیچ کالایی اجازه ورود یا خروج رسمی از کشور را نخواهد داشت. این فرآیند شامل بررسی مدارک، پرداخت حقوق گمرکی، اخذ مجوزهای لازم و طی مراحل قانونی مشخص است. اگرچه در نگاه اول ممکن است این مسیر پیچیده و زمان‌بر به نظر برسد، اما با داشتن دانش کافی یا همکاری با شرکت‌های متخصص در امور گمرکی، می‌توان آن را به‌سرعت، با هزینه مناسب و بدون دردسر طی کرد.
در این صفحه به‌صورت کامل و مرحله به مرحله با شما همراه هستیم تا هرآنچه باید درباره ترخیص کالا از گمرک بدانید—from صفر تا صد—با زبان ساده و حرفه‌ای توضیح دهیم؛ از مدارک و مجوزها گرفته تا روش‌های ترخیص بدون کارت بازرگانی، هزینه‌ها، مسیر سبز یا قرمز گمرکی، و نکات طلایی برای تسریع فرآیند.
۵ گمرک اصلی جنوب ایران برای ترخیص کالا
گمرک بندرعباس (گمرک شهید رجایی)
بزرگ‌ترین و پرترافیک‌ترین گمرک ایران است. بیش از ۷۰٪ واردات کانتینری کشور از طریق این بندر انجام می‌شود. امکانات گسترده، نزدیکی به اسکله‌های بین‌المللی و دسترسی سریع به گمرکات داخلی، این گمرک را به انتخاب اول واردکنندگان تبدیل کرده است.
گمرک بوشهر
یکی از قدیمی‌ترین گمرکات کشور که در ترخیص کالاهای عمومی، مواد غذایی، تجهیزات صنعتی و قطعات خودرو فعال است. نزدیکی به کشورهای حوزه خلیج فارس و امتیازاتی مانند منطقه ویژه اقتصادی، از مزایای گمرک بوشهر محسوب می‌شود.
گمرک خرمشهر
مناسب برای واردات کالاهای حجیم یا پروژه‌ای، به‌ویژه از کشورهای عراق، کویت و امارات. وجود اسکله‌های مجهز و نزدیکی به مرز زمینی شلمچه، باعث شده این گمرک در ترانزیت و ترخیص منطقه‌ای نقش مهمی ایفا کند.
گمرک چابهار
تنها بندر اقیانوسی کشور که با مزایای منطقه آزاد تجاری-صنعتی فعالیت می‌کند. تعرفه‌های ترجیحی، معافیت‌های مالیاتی و دسترسی استراتژیک به اقیانوس هند، این گمرک را به گزینه‌ای جذاب برای واردات کالا از چین، هند و آسیای جنوب شرقی تبدیل کرده است.
گمرک آبادان
هرچند کوچک‌تر از سایر گمرکات جنوب است، اما به‌دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و نزدیکی به بازارهای مرزی، در ترخیص کالاهای خرده‌فروشی و محلی نقش مؤثری دارد. این گمرک به‌ویژه برای بازرگانان بومی جنوب غرب کشور کارآمد است.
مدت زمان مجاز توقف کالا در گمرک چقدر است؟
کالاهای وارداتی یا صادراتی پس از ورود به قلمرو گمرکی کشور، نمی‌توانند به‌صورت نامحدود در انبارهای گمرک باقی بمانند. بر اساس قوانین گمرکی ایران، هر کالا باید در یک بازه زمانی مشخص ترخیص شود؛ در غیر این صورت مشمول قوانین متروکه می‌گردد که می‌تواند منجر به مصادره یا فروش کالا توسط گمرک شود.
حداکثر زمان مجاز توقف کالا در گمرک:
از لحظه ثبت اظهارنامه اجمالی یا مانیفست، صاحب کالا حداکثر ۴ ماه فرصت دارد تشریفات گمرکی و ترخیص قطعی کالا را به پایان برساند. اگر در این مدت کالا ترخیص نشود، کالا در وضعیت متروکه قرار می‌گیرد.
با این حال، در صورتی که دلایل موجهی وجود داشته باشد – مانند تأخیر در دریافت مجوزها یا مسائل بانکی – امکان تمدید یک‌باره تا ۴ ماه دیگر نیز وجود دارد؛ البته به شرط درخواست رسمی صاحب کالا و موافقت گمرک، همچنین پرداخت هزینه‌های انبارداری مربوطه.
مدت زمان نگهداری کالا در انبار گمرک:
فارغ از زمان توقف کلی، از تاریخ ورود کالا به انبار گمرکی، معمولاً تا ۳ ماه فرصت دارید کالا را ترخیص کنید. این مدت نیز با ارائه دلیل موجه، تا ۲ ماه دیگر قابل تمدید است. اگر در این بازه زمانی اقدامی صورت نگیرد، گمرک می‌تواند کالا را به‌عنوان متروکه ثبت کند.
رایج‌ترین اشتباهات در فرآیند ترخیص کالا از گمرک
ترخیص کالا از گمرک اگرچه در ظاهر ساده به‌نظر می‌رسد، اما در عمل جزئیات زیادی دارد که نادیده گرفتن آن‌ها می‌تواند منجر به تأخیر، جریمه، یا حتی متروکه شدن کالا شود. بسیاری از واردکنندگان – به‌ویژه افراد تازه‌کار – به‌دلیل عدم آشنایی کامل با مراحل قانونی، مرتکب اشتباهاتی می‌شوند که گاه خسارات مالی سنگینی به‌دنبال دارد.
در ادامه مهم‌ترین و رایج‌ترین اشتباهات در روند ترخیص کالا را مرور می‌کنیم:
۱. ثبت نادرست اطلاعات در اظهارنامه
یکی از پرتکرارترین خطاها، وارد کردن اطلاعات اشتباه یا ناقص در اظهارنامه گمرکی است. اشتباه در تعرفه کالا (HS Code)، ارزش کالا یا کشور مبدا می‌تواند موجب اختلاف با کارشناسان گمرک و توقف فرآیند ترخیص شود.
۲. تأخیر در ثبت سفارش یا عدم دریافت مجوزهای لازم
برخی واردکنندگان بدون ثبت سفارش یا اخذ مجوزهایی مانند مجوز بهداشت، استاندارد یا مخابرات، اقدام به واردات می‌کنند و در مرحله ترخیص با مشکل مواجه می‌شوند. در این موارد، کالا تا دریافت کامل مدارک در انبار گمرک باقی می‌ماند.
۳. بی‌توجهی به مدت زمان توقف مجاز در گمرک
نادیده گرفتن مهلت‌های قانونی (مانند ۴ ماه توقف مجاز کالا) ممکن است منجر به متروکه شدن کالا شود. متروکه شدن نه‌تنها منجر به جریمه و خسارت مالی می‌شود، بلکه در برخی موارد کالا به نفع دولت ضبط یا به فروش گذاشته می‌شود.
۴. نداشتن ترخیص‌کار حرفه‌ای
اعتماد به افراد غیرمتخصص یا ناآشنا با قوانین روز گمرک، یکی از خطرناک‌ترین اشتباهات در این حوزه است. بسیاری از پرونده‌های ترخیص زمانی به مشکل خورده‌اند که فردی بدون دانش کافی، مسئول پیگیری امور گمرکی شده است.
۵. اشتباه در ارزش‌گذاری کالا
ارائه فاکتورهای غیرواقعی یا پایین‌تر از ارزش واقعی کالا، برای کاهش حقوق ورودی، ممکن است از سوی گمرک تقلب تلقی شود و باعث اعمال جریمه، توقیف کالا یا حتی پیگیری قضایی شود.
سوالات متداول درباره ترخیص کالا از گمرک
۱. آیا برای ترخیص کالا حتماً باید کارت بازرگانی داشته باشم؟
خیر. در برخی موارد می‌توان از خدمات شرکت‌های بازرگانی دارای کارت استفاده کرد یا کالا را با کارت بازرگانی غیر ترخیص نمود. البته این موضوع به نوع کالا و شرایط واردات بستگی دارد.
۲. مدت زمان ترخیص کالا از گمرک چقدر است؟
بسته به نوع کالا، مدارک، مسیر گمرکی (سبز، زرد یا قرمز) و تجربه ترخیص‌کار، این زمان می‌تواند از ۲ روز تا چند هفته متغیر باشد. همکاری با تیم حرفه‌ای می‌تواند زمان ترخیص را به حداقل برساند.
۳. اگر کالا در مهلت مقرر ترخیص نشود چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر کالای شما بیش از ۴ ماه در گمرک باقی بماند و مراحل ترخیص انجام نشود، کالا متروکه می‌شود و در اختیار سازمان جمع‌آوری اموال تملیکی قرار می‌گیرد. برای جلوگیری از این وضعیت، باید در مهلت قانونی اقدام شود.
۴. هزینه‌های ترخیص کالا شامل چه مواردی است؟
هزینه‌ها شامل حقوق و عوارض گمرکی، هزینه انبارداری، حق‌العمل ترخیص‌کار، مالیات بر ارزش افزوده، هزینه ثبت سفارش و در برخی موارد هزینه مجوزهای قانونی است. هزینه نهایی وابسته به نوع کالا و ارزش آن است.
۵. آیا امکان ترخیص بار هوایی از فرودگاه امام خمینی بدون ثبت سفارش وجود دارد؟
در موارد خاص و برای برخی کالاهای خاص، امکان ترخیص بدون ثبت سفارش یا با ثبت سفارش ساده‌شده وجود دارد؛ اما در اکثر مواقع، ثبت سفارش یکی از مراحل ضروری است. پیشنهاد می‌شود قبل از حمل کالا، با مشاور گمرکی مشورت شود.
۶. آیا می‌توان کالا را به نام شخص دیگری ترخیص کرد؟
بله، در صورت وجود وکالت‌نامه رسمی یا استفاده از خدمات بازرگانی واسط، می‌توانید کالا را به‌نام شخص یا شرکت دیگر ترخیص کنید. این روش در بسیاری از واردات غیردائم یا شخصی استفاده می‌شود.
سپاس فراوان از ثبت سفارش و پیگیری درخواست ما